فرایند تجزیه الکل در بدن

فرآیند تجزیه الکل در بدن شامل چند مرحله است که به صورت زیر اتفاق می‌افتد:

1. جذب الکل: الکل پس از مصرف به سرعت از طریق دیواره‌های معده و روده کوچک جذب جریان خون می‌شود. اگر معده خالی باشد، جذب الکل سریع‌تر اتفاق می‌افتد.

2. انتقال به کبد: الکل از طریق جریان خون به کبد منتقل می‌شود. کبد اندامی است که وظیفه تجزیه و دفع الکل را بر عهده دارد.

3. تبدیل الکل به استالدهید: آنزیمی به نام الکل دهیدروژناز (ADH) در کبد، الکل (اتانول) را به ترکیبی به نام استالدهید تبدیل می‌کند. استالدهید ماده‌ای سمی است که می‌تواند به بدن آسیب برساند و همچنین بخشی از علت علائم خماری است.

4. تبدیل استالدهید به استیک اسید: آنزیم دیگری به نام استالدهید دهیدروژناز (ALDH) استالدهید را به استیک اسید (سرکه) تبدیل می‌کند. این ترکیب کمتر سمی است و به راحتی توسط بدن تجزیه و از طریق ادرار و عرق دفع می‌شود.

5. تجزیه نهایی: استیک اسید به آب و دی‌اکسید کربن تبدیل می‌شود که از طریق ادرار، تنفس و عرق دفع می‌شود.

توجه به این نکته مهم است که اگر مقدار زیادی الکل مصرف شود، کبد ممکن است نتواند همه الکل را به سرعت تجزیه کند و در نتیجه سطح استالدهید در بدن افزایش یابد، که منجر به علائم مسمومیت با الکل یا خماری می‌شود.

-  -  -  -  -  -  -  -

آنزیمی که برای تبدیل استالدهید به اسید استیک در بدن نقش دارد، استالدهید دهیدروژناز (ALDH) نامیده می‌شود. این آنزیم با کمک به این واکنش شیمیایی باعث تبدیل استالدهید (یک ماده سمی) به استیک اسید (یک ماده کمتر سمی) می‌شود.

-  -  -  -  -  -  -  -

 

در مورد تفاوت میزان آنزیم‌ها و کوآنزیم‌های مرتبط با تجزیه الکل بین افراد، به خصوص بین مردان و زنان، صحبت کردیم.

یکی از آنزیم‌های مهم در این فرآیند الکل دهیدروژناز (ADH) است که الکل را به استالدهید تبدیل می‌کند، و آنزیم دیگر استالدهید دهیدروژناز (ALDH) که استالدهید را به اسید استیک تبدیل می‌کند. این آنزیم‌ها و همچنین سطح کوآنزیمی به نام NADH که در تجزیه الکل نقش دارد، می‌توانند بین افراد و حتی بین مردان و زنان متفاوت باشند.

برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که مردان به طور کلی مقادیر بیشتری از این آنزیم‌ها دارند، به خصوص الکل دهیدروژناز (ADH)، که باعث می‌شود آن‌ها الکل را سریع‌تر از زنان تجزیه کنند. به همین دلیل، زنان معمولاً حساسیت بیشتری نسبت به مصرف الکل دارند، زیرا مقادیر کمتری از این آنزیم‌ها در بدن آن‌ها وجود دارد. این می‌تواند منجر به سطح بالاتری از استالدهید در بدن زنان شود، که ممکن است منجر به تجربه‌های شدیدتر علائم مسمومیت با الکل یا خماری شود.

به علاوه، برخی از افراد ممکن است دارای نسخه‌های ژنتیکی خاصی از این آنزیم‌ها باشند که باعث می‌شود آن‌ها الکل را بهتر یا بدتر تجزیه کنند، مثلاً برخی از افراد آسیایی نسخه‌ای از آنزیم ALDH دارند که به خوبی عمل نمی‌کند، و این باعث می‌شود نسبت به استالدهید حساسیت بیشتری داشته باشند.

درصد و مقدار الکل موجود در خون بعد از نوشیدن الکل

اگر شما 100 سی‌سی اتانول 100 درصد مصرف کنید، سطح الکل در خونتان به صورت تقریبی به این صورت خواهد بود:

• برای مردان: 0.166%
• برای زنان: 0.205%

این مقادیر نشان‌دهنده درصد الکل موجود در خون است و می‌تواند تأثیرات جدی بر بدن بگذارد، بنابراین مصرف چنین مقدار زیادی از اتانول بسیار خطرناک است و می‌تواند مسمومیت شدید ایجاد کند.

-  -  -  -  -  -  -  -  -

برای محاسبه غلظت الکل در خون، من از فرمول رایج برای تعیین غلظت الکل خون (BAC) استفاده کردم. این فرمول به این صورت است:

BAC=مقدار الکل به گرموزن بدن به گرم×r×100BAC = \frac{{\text{{مقدار الکل به گرم}}}}{{\text{{وزن بدن به گرم}} \times r}} \times 100BAC=وزن بدن به گرم×rمقدار الکل به گرم​×100

که در آن:

• r نسبت توزیع الکل است که برای مردان 0.68 و برای زنان 0.55 در نظر گرفته می‌شود. این عدد نشان‌دهنده این است که چه مقدار از الکل در بدن توزیع می‌شود.
• وزن بدن شما 70 کیلوگرم (70,000 گرم) است.

برای تعیین غلظت خون شما (یعنی حجم خون)، از این فرمول استفاده نکردم، اما می‌توانیم مقدار خون را به‌طور تقریبی براساس وزن بدن محاسبه کنیم. برای انسان‌های بالغ، حجم خون تقریباً 7% تا 8% از وزن بدن است.

با توجه به اینکه وزن شما 70 کیلوگرم است، حجم خون شما تقریباً به این شکل محاسبه می‌شود:

حجم خون=70 کیلوگرم×0.07 تا 0.08\text{{حجم خون}} = 70 \, \text{{کیلوگرم}} \times 0.07 \, \text{{تا}} \, 0.08حجم خون=70کیلوگرم×0.07تا0.08

که حدوداً برابر با 4.9 تا 5.6 لیتر خون خواهد بود.

-  -  -  -  -  -  -  -  -

 

تفاوت در مقدار غلظت الکل خون (BAC) بین مردان و زنان به دلیل تفاوت‌های بیولوژیکی است که بر نحوه توزیع و جذب الکل در بدن تأثیر می‌گذارد. این تفاوت‌ها به موارد زیر مربوط می‌شود:

1. نسبت آب بدن

• بدن مردان معمولاً دارای درصد بیشتری آب است (حدود 60-65%)، در حالی که بدن زنان درصد کمتری آب دارد (حدود 50-55%). از آنجا که الکل به‌طور عمده در آب بدن حل می‌شود، مردان حجم بیشتری از آب در بدن دارند که باعث می‌شود الکل در بدن مردان بیشتر رقیق شود.
• به همین دلیل، حتی اگر مردان و زنان با وزن برابر مقدار یکسانی الکل مصرف کنند، غلظت الکل در خون زنان معمولاً بالاتر است چون الکل در حجم کمتری از مایعات بدن توزیع می‌شود.

2. ترکیب چربی بدن

• بدن زنان معمولاً چربی بیشتری نسبت به بدن مردان دارد. از آنجا که الکل در بافت چربی کمتر جذب می‌شود، بخش بیشتری از الکل در مایعات بدن زنان باقی می‌ماند، که این نیز باعث افزایش غلظت الکل در خون زنان می‌شود.

3. فعالیت آنزیم‌های متابولیزه‌کننده الکل

• برخی مطالعات نشان داده‌اند که زنان نسبت به مردان دارای سطح پایین‌تری از آنزیم الکل دهیدروژناز (ADH) در معده هستند، که مسئول تجزیه الکل قبل از ورود آن به خون است. این بدان معناست که نسبت بیشتری از الکل مصرف‌شده وارد جریان خون زنان می‌شود.

به همین دلایل، الکل در بدن زنان معمولاً به سرعت بیشتری جذب می‌شود و غلظت بالاتری نسبت به مردان ایجاد می‌کند، حتی اگر مقدار یکسانی الکل مصرف کرده باشند.